Het basis idee van zonnebankgebruik is dat je de voordelen van de zon probeert na te doen, vooral door het gebruik van UV-licht, zoals ik eerder vermeldde.Ik heb al gezegd dat UV-licht kan helpen met de aanmaak van vitamine D, en dat zonlicht nog veel meer voordelen heeft dan dat. Eigenlijk geldt hetzelfde voor zonnebanken.
Je ogen kunnen aleen het zichtbare licht zien, zowel infrarood en UV-licht zijn onzichtbaar voor het menselijk oog.
Zoals je kunt zien wordt UV-licht onderverdeelt in UVA, UVB en UVC. UVC-licht dat uitgestraald wordt door de zon, bereikt de aarde nauwelijks. Dus blijven UVA en UVB over. Merk op dat ieder type licht van het lichtspectrum verschillende specifieke golflengtes bevat. UVA zit bijvoorbeeld tussen de 315 en 400 nanometer.
Iedere kleur zichtbaar licht valt met een bepaalde interval tussen deze golflengtes.
Hoe lager de golflengte, des te hoger de energie van het licht. UV-licht heeft een vrij lage golflengte en dus een vrij hoge energiewaarde.
Zonnebanken stralen meestal zowel UVA als UVB uit.
En als aanvulling stralen ze vaak ook zichtbaar licht uit.
Omdat UV-licht uitgezonden door zonnebanken een hogere energiewaarde heeft dan zichtbaar licht en infrarood, kan het zonnebrand veroorzaken. Net als zonlicht.
In feite veroorzaakt UVB (die het hoogste energielevel heeft) de meeste zonnebrand. In een hoge dosering kan UVA ook zonnebrand veroorzaken.
Vanuit visueel oogpunt verschilt de kleur die je aanmaakt van UVA van die van UVB.
Melanine is het stofje dat ervoor zorgt dat je huid bruin wordt. Hoe donkerder je huid, hoe meer melanine deze bevat. Als je een natuurlijk donkerder huidtype hebt, komt dat doordat je meer melanine hebt.
Dus hoe zorgt UV-blootstelling voor een gebruinde huid? UVA (in hogere dosering) zorgt voor een tijdelijke verdonkering van de huidige melanine in je huid, wat er meteen voor zorgt dat je er bruiner uit ziet. Die UVA-kleur blijft niet lang hangen.
UVB zorgt voor een (tijdelijke) roodheid van de huid wanneer deze blootgesteld wordt aan UV-licht. Wanneer de dosis hoog genoeg is, kan UVB de aanmaak van melanine verhogen. Na een periode van 2-3 dagen zie je er bruiner uit en die verhoging van melanine heeft langere tijd effect. Sommige huidtypes, zoals de vrij witte (Europese) huid, hebben problemen met het aanmaken van nieuwe melanine als reactie op UVB. Niet iedereen kan dus een grote hoeveelheid melanine produceren.
Zo laten we zeggen dat je UVA en UVB in je voordeelt wilt laten werken, wat dan?
Ik blijf het herhalen: bruin worden moet nooit de hoofdreden van zonnebankgebruik zijn, gezondheidsverbetering moet het doel zijn.
Bruin worden wordt dus een bijproduct van zonnebankgebruik. Ik behandel het onderwerp bruinen hier om je te laten begrijpen hoe en waarom een kleurtje een belangrijk aandeel heeft in zonnebrandpreventie.
Dus laten we eens kijken hoe UVA en UVB kunnen leiden tot een betere gezondheid.
UVA penetreert de huid dieper dan UVB en zorgt ervoor dat de haarvaten onder de huid uitzetten. UVB zorgt voor een vitamine D-toename, terwijl UVA dat niet doet.
Alleen UVA zorgt voor huidveroudering. Die exclusieve UVA-blootstelling is een probleem omdat moderne ramen alle UVB blokkeren, maar UVA wel doorlaten.
Een vrachtwagen rijden of naast een raam werken voor tientallen jaren zorgt er dus voor dat je huid er ouder uit ziet, door de blootstelling aan UVA.
De conclusie is dit: zonnebanken stralen UVA uit (en hopelijk ook UVB) om het UV-licht van de zon na te bootsen. Door dat mechanisme, kun je vitamine D aanmaken. Zowel UVA als UVB zijn nodig voor het beste gezondheidsresultaat.
Er is alleen wel een probleem: de sterkte van het UV-licht varieert in de meeste zonnebanken.
De minst intensieve zonnebanken repliceren het UV-licht van de zon met een sterkte van de zon in de zomer op ongeveer 40 graden noorderbreedte.
New York en de Middellandse zee liggen rond die graden. Deze minst intensieve zonnebanken worden vooral in de EU gebruikt. Deze Europese zonnebanken mogen een maximale dosis van 0.3 Watt per vierkante meter uitstralen. Ik raad af om sterkere zonnebanken te gebruiken. Deze sterke zonnebanken kunnen leiden tot gezondheidsrisico’s als bijvoorbeeld huidkanker.
Zonnebanken kunnen zonlicht NIET vervangen.
De zon straalt een combinatie van UV-, zichtbaar en infrarood licht uit dat niet vervangen kan worden door 1 lamp of een combinatie van lampen.
Kies altijd voor de zon als het mogelijk is. De zon rond het middaguur geeft het meeste voordeel van de UVB-stralen. De enige tijd dat ik onder de zonnebank ga in Nederland is tussen oktober en februari. In deze maanden zijn er maar 45-80 zonuren in een hele maand.
De zon komt in die periode ook niet boven de 45 graden hoek uit, terwijl die nodig is voor je huid om vitamine D aan te maken. Onder de hoek van 45 graden komt er nauwelijks UVB van zonlicht op het aardoppervlak.
Onthoudt dat UVB is nodig om vitamine D in de huid aan te maken.
Nogmaals, ik wil een ding duidelijk maken, ben voorzichtig wanneer je gebruik maakt van een zonnebank. Als je de zonnebank verkeerd gebruikt, verhoog je het risico op verschillende types huidkanker.
Start voorzichtig. Zorg altijd dat je niet verband. Bouw langzaam je tolerantie voor de zon op en ga dan pas je intensiviteit van je zonnesessies verhogen.
De meeste mensen hebben geen dagelijkse zonlicht-gewoonte. Om die gewoonte uit te leggen, zal ik een paar patronen van de meeste mensen hun zongedrag uitleggen die ik tegen ben gekomen.
Het zongedrag van de meeste mensen kun je onderverdelen in 3 verschillende categorieën:
Sommige mensen krijgen helemaal geen zonlicht, behalve wanneer ze over straat lopen naar hun werk of de supermarkt. Wanneer het eindelijk zomer is, gaan deze mensen vol enthousiasme naar buiten en verbranden vrijwel meteen. Die manier van zonlicht blootstelling lijkt op het rennen van een marathon zonder trainen. Zelfs met gebruik van zonnebrandcrème is deze strategie gevaarlijk omdat sommige UV-stralen alsnog je lichaam binnen dringen en leiden tot een overdosis.
De tweede categorie mensen krijg wel iets van zonlicht gedurende de lente en zomer en misschien zelfs wat licht op hun huid in de winter, maar ze bouwen geen volledige lichaamsblootstelling gedurende het hele jaar op. Als deze mensen een dag vrij hebben in de lente of zomer, verbranden ze waarschijnlijk alsnog omdat ze geen tolerantie hebben opgebouwd. Natuurlijk is het goed ook ook maar iets van zonlicht je een aantal lichaamsdelen te krijgen, maar volledige lichaamsblootstelling is beter.
De laatste categorie mensen heeft een dagelijkse zon-gewoonte. Deze mensen krijgen het gehele jaar door volledige lichaamsblootstelling aan zonlicht (of UV-licht) door het jaar heen, zelfs in de winter. Het grote voordeel van het krijgen van zonlichtblootstelling door het jaar heen is dat je al melanine aanmaakt in januari, februari en maart. Dus als er dan een warme dag is in april of mei, eindig je niet meteen als een kreeft.
Aanvullend hebben de mensen in deze categorie een goed gevoel voor wanneer ze teveel zon hebben gehad, doordat ze veel tijd in de zon hebben doorgebracht.. Hoe vaker je in de zon komt, hoe beter je intuïtief kunt aanvoelen wanneer je genoeg zon hebt gehad. Als je genoeg hebt gehad, ga je uit de zon (bijvoorbeeld in de schaduw, of je trekt bedekkende kleding aan). Hetzelfde geldt voor het gebruik van zonnebanken. Wanneer je genoeg UV-licht hebt ontvangen, ga je er onder uit. Blijf er niet onder liggen wanneer je genoeg hebt gehad, omdat je bang bent om je geld te verspillen.
Samenvattend: zonnebanken repliceren voornamelijk het UV-licht van de zon. Als je een zonnebank verkeerd gebruikt, krijg je zonnebrand en verhoog je je kans op huiskanker.
De andere kant van het verhaal is dat je gezondheidsrisico’s kunt verkleinen door een zonnebank correct te gebruiken.